TSSB nedir?

Travma Sonrası Stres Bozukluğu(TSSB), korkutucu olaylardan sonra görülür ve yıllarca sürebilir. Kişiyi ve ailesini, kişinin işgücünü olumsuz etkiler. Bu olaylar; savaşlar, patlamalar, afetler (deprem, sel, yangın, saldırı, tecavüz, işkence, kazalar, aile içi şiddet veya çocukluk döneminde yaşanan taciz olabilir.

Bu olayların sonucunda da kişilerde; uykusuzluk, kabuslar, olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması, sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme, kolay irkilme, çabuk sinirlenme, gelecekle ilgili plan yapamama, yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi), olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülebilir.

Güney Afrika, nüfusunun %70’inden daha fazlası ile yaşam süresi boyunca travmatik bir olay yüzünden acı çeken 10 ülke arasında. Bu olaylar, anksiyete ve stresle ilişkişi hastalıkların artışına katkıda bulunuyor.

Travma yaşayan Güney Afrikalılar(nüfusun %3,5’i, 1.4 milyon kişi); sonunda travma sonrası stres bozukluğu geliştiriyorlar.

İleri Okuma: Travmatik Beyin Hasarı Nedir?

TSSB, çoğu kişide doğal olarak iyileşse de, bazı kişiler artık tehlike ortada olmasa da geriye dönüş(flashback) gibi , stres ve endişe ile semptomları hissedebilir. Bu da kişilerde günlük hayatta aksamalara neden olur.

İşin daha da derinine inersek…

TSSB’de aslında her hastalıktaki gibi genetik, epigenetik ve çevresel etkenlerin bu sürece olumlu veya olumsuz katkıları olduğunu biliyoruz. Yeni bir çalışmaya göre başka bir faktör de etkili olabilir.

Psikiyatrik hastalıklara sahip kişilerin vücutlarında yüksek derecelerde inflamasyon görülür;bilimciler hala bu inflamasyonun nasıl oluştuğunu bilmiyor ama mikrobiomun bu işte bir rol oynadığı düşünülüyor. Araştırmacılar, strese maruziyetin mikrobiomda değişikliklere neden olduğunu ve inflamasyon ve bağışıklık moleküllerinin seviyesinin arttığını buldular.

Ve bir başka çalışma..

Bu sonucun bulunması üzerine, araştırmacılar TSSB’li ve normal kişilerin mikrobiyotasını incelemişler; sonucunda TSSB’li kişilerde, inflamasyon ve bağışıklık sistemini düzenleyen spesifik bakteri topluluğunda eksiklik bulmuşlar. Şu an için net bir şekilde, bu hastalık bakteri eksikliği yapar veya bakteri eksikliği bu hastalığa neden olur denemiyor.

İleri Okuma: İnflamasyon Nedir?

Beyinle İlişki

Mikrobiyotadan önceki yazımızda uzun uzun bahsetmiştik. Bu ilişkinin bir tanesi de bağırsak-beyin-mikrobiyota aksı. Bu; mikrobiyotanın birçok mekanizma ile beyin fonksiyonlarını ve davranışları etkiler. Bu, enterik sinir sistemi ile bağlantılıdır; yani milyonlarca sinir hücresi bağırsak duvarındadır. Ayrıca beyni de etkileyen birçok hormon, bağışıklık sistemi molekülleri ve toksinler üretir.

Bu ilişki iki yönlüdür. Yani bu stres ve duyguların da bağırsak mikrobiyotasını etkileyebileceğini söyler. Stresle salgılanan hormonlar mikrobiyotayı ve bağırsak duvarının bütünlüğünü etkiler; ki bu bakterilerin ve toksinlerin kan akımına karışımını sağlar. Ve ardından inflamasyon süreci…

University of Colorado Boulder’da çalışan araştırmacılar, bu sefer travma yaşayan ama TSSB geliştirmeyen kişilerin mikrobiyotalarına bakmışlar. TSSB’li kişilerin mikrobiyotalarında kontrollerle kıyaslandığında 3 tane bakterinin kombinasyonunun seviyesi az bulunmuş; Actinobacteria, Lentisphaerae ve Verrucomicrobia. Araştırmacılar bu bulgulara dayanarak, bu 3 spesifik bakteri grubunun TSSB hastalarında inflamasyona kadar oluşan sürece neden olduğunu düşünüyorlar.

Çocukluk Travması?!

Belki bu mikrobiyotadaki değişiklikler erken yaşta bir çocukluk travmasına bağlı olarak oluyordur. Çocukluk travması yaşayan kişilerin sayısı, anksiyete ve strese bağlı bozukluğa sahip insanların sayısından daha fazladır.  Başka bir çalışmada, çocuklukta geçirilen travmanın fazlalığı, normal veya daha az travma geçiren kişilerle kıyaslandığında Actinobakter ve Verrucomikrobia bakterilerinin anlamlı olarak daha düşük miktarda üretilmesine neden oluyor. Daha çok çalışmanın da hala gerek olduğu vurgulanmış.

TSSB için çalışmalar daha yeni diyebiliriz; bunu anlamak için her iki grup için de sayı artırılmalı. Mikrobiyotanın bu hastalıkta beyin ve davranışı nasıl etkilediğini net şekilde görmek için devam edilecek. Bu sırada, dengeli bir beslenme örüntüsünün içerisine prebiyotikleri dahil etmeyi unutmayın!

Hazırlayan: İrem Yakışıklı

Kaynaklar

1. http://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/28/travma-sonrasi-stres-bozuklugu
2. https://theconversation.com/getting-closer-to-understanding-the-link-between-ptsd-and-bacteria-in-the-gut-82844